Het ombouwen van de adellijke villa Boschoord in Sint Nicolaasga tot bed & breakfast vraagt het uiterste van het vakmanschap van de schilders van De Noordhoek uit Leeuwarden. Oude kleurstellingen in het monumentale interieur van het rijksmonument worden hersteld en behouden, terwijl de gasten straks wel in moderne kamers verblijven.
Vol trots toont schilder Peter Tjeerdema het resultaat van de werkzaamheden op de beletage van Boschoord. Met name de régence-betimmeringen uit 1863, de bijzonder vormgegeven schouw, de raampartijen en de opvouwbare binnenluiken in de voormalige salon maken de historie van het pand voelbaar. ‘Retoucheren is in dit geval complexer dan opnieuw schilderen. De historische details moeten kloppen en intact blijven. Dat je er uiteindelijk niets van terug ziet, maakt dat er enorm veel techniek en dus werk in zit’, legt Pieter Theo Tijtsma van De Noordhoek Schilderwerken uit.
Laatste bewoner van Boschoord was de in januari overleden jonkheer Cees van Eysinga. Hij was kamerheer van de koninginnen Juliana en Beatrix. Het statige pand staat al een aantal jaren leeg. Zoon Tjalling van Eysinga is nu eigenaar, maar woont enkele honderden meters verderop. ‘Het pand heeft leeg gestaan, maar is absoluut niet verloederd. Er is goed op gepast, maar het is oud. Houtrot hebben we niet aangetroffen, maar je kunt wel goed zien dat er is geleefd. Die details, zoals beschadigingen van slotjes, slijtageranden, gaten en scheuren plamuren we niet bij, maar laten we zitten. Dat geeft zo’n pand karakter.’
Het interieur van Boschoord is monumentaal en dus erkend ‘van nationaal belang’. Het voormalige landhuis bevat nog zeer veel oorspronkelijke elementen die, op een enkele uitzondering na, onberoerd zijn gelaten. De salon wordt in de nieuwe situatie een zitkamer, waar de toekomstige gasten van de b&b een krantje kunnen lezen bij het knisperende haardvuur.
‘Uitdaging is om de gasten te laten slapen in een kamer met moderne voorzieningen, maar dat als de deuren worden opengetrokken ze het monument in de huidige standaarden binnen lopen.’ Om de uitstraling te waarborgen zijn op verschillende plekken proefstalen afgenomen om de juiste kleurstellingen te vinden. ‘De standaard RAL-kleuren kom je hier niet tegen. Het kleurenonderzoek laat zien welke NSC-kleuren het dichtst bij het origineel komen. De proefstukken zijn nodig om te voorkomen dat er verschillen in kleurtinten ontstaan.’ Oude lagen blijven zoveel mogelijk zitten.
De adellijke villa heeft vele ornamenten, vergulde bloemetjes en andere bijzondere accenten. Oude schilderijen en lijsten zijn vanwege de werkzaamheden extra beschermd. Inpakken met folie is vanwege condensvorming uit den boze. Daarom is gekozen voor vitrages en papier. In de ontvangstsuite op de begane grond moet de verfkwast wel ter hand worden genomen. ‘Het plafond was moeilijk. Daar is in het verleden een verkeerd systeem op aangebracht, waardoor er spanningsverschillen zijn ontstaan. De verf bladerde los. Alle acrylaatlagen zijn verwijderd en er is een dampopen systeem voor teruggekomen.’ Details als de essenhouten imitatie op de deur zijn alleen schoongemaakt. ‘Hierover zijn de meningen verdeeld, maar de puntjes die bewust in de imitatie zijn aangebracht horen bij de houtsoort. Ook de krassen van de nagels van de grote jachthond laten we gewoon zitten.’
In het souterrain, de verdieping onder het maaiveld, verbleef in vergane jaren het dienend personeel van de adellijke familie. Pieter Theo Tijtsma: ‘Omdat het personeel hier zat, is er nooit veel aan gedaan. Dat betekent dat het vrij eenvoudig is om het kleuronderzoek tot heel ver richting oorsprong terug te laten voeren. We laten de oude verflagen daarom zitten, voor het geval iemand in de toekomst er onderzoek naar wil doen. Craquelé accepteren we.’
Het souterrain krijgt in de nieuwe situatie vier gastenverblijven. In alle kamers zijn gipswandjes aangebracht, zodat er ruimte ontstaat voor een natte cel. ‘De muurverf op de originele muren wordt met blokwitters aangebracht, zodat je het streepje nabootst van witkalk. We werken met Sigmapearl Clean. Een modern systeem vanuit praktisch oogpunt. De kamers moeten straks immers worden schoongemaakt. Hét voorbeeld hoe we als schildersbedrijf samen met de opdrachtgever zoeken naar de balans tussen restauratie en de toekomstige publieke functie.’
Een van de kamers in het souterrain was vroeger de personeelskeuken. De oude witjes-tegels zijn opgekalefaterd en krijgen weer een plek terug in het geheel. Dat geldt ook voor de blauwe kleur. ‘Voor het overige is het een moderne kamer, maar we willen wel laten zien dat de gast in een voormalige keuken verblijft.’ Een oude pomp blijft bijvoorbeeld zitten en krijgt de originele kleur. ‘Uit het kleurenonderzoek blijkt dat die net iets donkerder is dan de blauwe kleur die er later is opgebracht.’
Op de eerste verdieping komen de zogenoemde ‘balkonkamers’. De lichtkoepel boven de trap wordt door de schilders gesausd. Deze kamers kennen weinig bijzondere historische details. Een kleine ruimte, die in de toekomst wellicht als linnenkamer wordt gebruikt, wordt door De Noordhoek nu ingezet als proefstuk voor spuitwerk. ‘Met moderne toepassingen kijken of we het dakbeschot met een semitransparante isoleerprimer wit krijgen. Dekking blijkt echter een probleem. Dat is goed om te weten. Daarom is het ook een proefstuk.’
Pieter Theo Tijtsma is trots op de klus. ‘Er zit ontzettend veel tijd in om alles zo dicht mogelijk bij het origineel te krijgen.’ Waar andere bedrijven steeds meer bouwkundige aspecten meenemen in het werk, houdt De Noordhoek het juist bij schilderen. Bij het project Boschoord is dat niet anders. ‘Als het zo nauw komt met historische details, dan moet je ieders specialiteit op de juiste manier inzetten. Voor ons is dat schilderwerk. De gasten van de toekomstige b&b krijgen mede door het schilderwerk straks het idee dat ze teruggaan in de tijd, terwijl de afwerking van hoog niveau is en daardoor helemaal bij de tijd.’
Foto:
Een monumentale schouw in een van de kamers, die niet wordt geschilderd, maar schoongemaakt, zodat de kleuren weer tevoorschijn komen
Foto: Persbureau Noordoost