De Zilvermeeuw vaart uit. Het is vrijdagmiddag, kwart voor één, en de geur van bitterballen is op de kade al te ruiken. Aan boord van dit elektrische schip het voltallige personeel van Hoogendoorn MBI, 140 man sterk. Inclusief de eigenaren: vader Dick en zoons Stefan en Corné. Hoewel er een inhoudelijke sessie op het programma staat, is het tijdens dit tochtje over de Merwede vooral feest. Met werknemer Kees Honkoop (47) als een van de feestvarkens. Hij tekende voor het decoratieve spuit-, beits- en schilderwerk in dit opgeknapte schip. Dat overigens wel écht marmeren tafelbladen heeft. ‘Nee, daar is niet op bezuinigd’, lacht Honkoop.
De geboren en getogen Werkendammer is niet bang. Om op het schip van bestemming te komen, loopt hij rustig over de smalle rand van een ander schip. Kan soms niet anders. Tasje om de schouder. ‘En zo ga ik naar de klant toe’, zegt hij, merkbaar trots op zijn werk. Dat gevoel is begrijpelijk. Honkoop bekleedt een unieke positie. Hij is de enige schilder, die zich sinds eind vorig jaar ook nog eens officieel meesterschilder mag noemen, die bij Hoogendoorn MBI in dienst is. Een onmisbare vakman te midden van de timmerlieden, uitvoerders en meewerkend voormannen. Interieurspecialist, staat op zijn visitekaartje. ‘Je geeft advies. Niet alleen over schilderwerk, maar ook over verlichting, behang, vloerbedekking.’
Schippersinternaat
De roller en kwast oefenen als tiener al aantrekkingskracht op hem uit. Aan boord op het schip van zijn vader knapt hij eenvoudig schilderwerk op. Later, op de wal, laat hij zich bijscholen in een spuiterij en treedt hij in dienst bij Hoogendoorn als leerling-schilder. Eerst is hij nog een jaar schipper, in de voetsporen van zijn ouders. ‘Ik heb tien jaar op het schippersinternaat gezeten. Wij voeren door heel Nederland, vervoerden zand en grind.’ Maar het bestaan aan boord is eenzaam. ‘Telefoontjes waren er toen nog niet, dus er was geen communicatie met mijn vrienden en vriendinnen op de wal.’
Dat, en vanwege het schildersvak dat hem toch al trekt, doet hem besluiten de binnenvaart vaarwel te zeggen. “Het duurt zeven jaar voor je zelfstandig kunt schilderen”, zegt de toenmalig schilder van Hoogendoorn tegen Honkoop. Maar die blijkt het vak al snel in de vingers te hebben. ‘Ik begon met plintjes. Daarna mocht ik een keer een trapje doen of een raambak van een schip. Weer later een lessenaar. Alles deden we met de hand, met kwast en roller. Ook grote vlakken. Ik zag het als een sport dat zó netjes te doen, dat het gespoten leek. Die kwaliteit bouw je op. Wel vroeg ik me af: kunnen we plinten niet gaan spuiten? Dat werkt veel sneller. Zo heb ik hier de spuiterij geïntroduceerd en jarenlang aangestuurd.’
Tegenwoordig heeft hij een eigen werkplaats waar hij zich terugtrekt, ver van het luidruchtige gezaag en getimmer. ‘Even rust, even je kleurtjes maken, proeven maken, klein schilderwerk.’ Reparaties, dat ook. ‘Op dit plankje is bij bouwwerkzaamheden een decoupeerzaag gevallen’, wijst Honkoop op een beschadiging in een vierkant stukje hout. ‘Die heb ik op de bodem gekleurd, gevuld met transparante hars en ben ik nu aan het bijwerken zodat de houtnerf straks weer netjes overloopt in de rest. Je zorgt dat de kleuren exact kloppen – daar moet je oog voor hebben – en werkt het af met een blanke laag. Van die beschadiging zie je dan helemaal niets meer terug.’
Vaste hand
Ook de teakhouten naamplanken voor op een schip krijgen zijn onverdeelde aandacht. Die moeten precies zo vlekkeloos gelakt en verguld worden als het voorbeeld dat hij voorhanden heeft met daarop de naam “Desiderio”. ‘Na het schuren van de uitgefreesde letters, gaat daar wel een laagje of elf, twaalf blanke lak op. Dan Mixtion erin, een Franse lijm waar het bladgoud op hecht. Uiteraard netjes binnen de lettertjes, puntjes en komma’s. Aan de lange kanten wil je nog weleens een tapeje zetten, maar je zit altijd met je rondingen. Daar heb je een goede vaste hand voor nodig. Een stukje vakmanschap.’
Dan kan het inleggen van bladgoud beginnen. De lange open tijd van Mixtion geeft daarbij rust. In de woorden van Honkoop zelf: ‘Dit is een gemaksklusje, dat moet je niet even snel willen doen, maar ervoor gaan zitten, de tijd nemen. Het begint er al mee dat je ontzettend goed moet weten hoe je schuurt, omdat de plank gaat glimmen. Daar ga je dus alles in zien. Tegelijkertijd mag je niet door de randen en kanten van je letters heen schuren, dus het is echt precisiewerk.’ Uiteindelijk kost het behandelen van zulke planken met gemak een maand of drie. ‘Omdat blanke lak transparant is, gaat de zon daardoorheen schijnen. Om te voorkomen dat dit je hout aantast, bouw je zoveel lagen op.’ Geregeld piept er een spoedklusje tussendoor. ‘Dan gaat hier in de proefhut mijn telefoon: “Kan je even een schade herstellen?” Dan spring ik daarop in.’
Buitenlandse avonturen
Soms verlaat hij zijn proefhut en trekt hij de wereld in. Naar een werf in Litouwen, een booreiland bij Nigeria, een jacht in Noorwegen, een marineschip voor de kust van Vietnam. Het is maar een greep uit zijn vele buitenlandse avonturen. Wanden en trapgaten spuiten, kozijnen schilderen, hout- en marmerimitaties maken, restaureren: dat werk. ‘In Oostenrijk heb ik vijf maanden op een passagiersschip gezeten. Dat hebben we helemaal opgeknapt, geschilderd, folies geplakt, allerhande decoraties gedaan. Leuke klus. Net als schilderwerk op een ponton naast de Tower Bridge in Londen.’
Pas op latere leeftijd – zijn sporen al ruimschoots verdiend – behaalt hij zijn officiële schilderspapieren. ‘Ik was al twintig jaar in dienst, maar had nog helemaal geen papiertje. Ja, lts heb ik gedaan en ik heb een las- en matrozendiploma.’ Zijn niveau 2-diploma voor schilderen haalt hij in een half jaar en niveau 3 in driekwart jaar. Beide in Geldermalsen. Voor niveau 4 vervoegt hij zich eerst in Den Bosch en later in Amersfoort, waar hij ook vakken als Nederlands, Engels, rekenen en loopbaan en burgerschap moet doen. ‘Daar had ik niet per se zin in, maar ik wilde het wel halen. Het helpt me bijvoorbeeld om in goed Nederlands een mail naar een klant te sturen. Dat staat professioneler.’
Havendagen
30 juni en 1 juli staan de Havendagen op het programma. Dan mag Honkoop vertellen over zijn werk, waarbij hij overigens geregeld hulp krijgt van externe schilders. ‘De schilders die hier lopen, van Van der Pijl bijvoorbeeld, spelen helemaal in op de scheepvaart.’ Een vak apart, zoveel is duidelijk, dat Honkoop al dertig jaar uitoefent. ‘Ik word een dagje ouder, ben keidruk, maar het is wel een probleem om iemand erbij te krijgen. Heel veel mensen zijn een-, twee- of driezijdig, maar ik ben allround, overal inzetbaar. Ik kan het jonge schilders alleen maar aanraden, je leert hier de kneepjes van het vak, met echte houtsoorten omgaan en met allerlei materialen te werken. Als je dat gaandeweg steeds meer onder de knie krijgt, mag je de mooiste projecten doen.’
Bekijk via dit bericht op onze site een video over het werk van Kees.
