Toeristen en winkelend publiek in Alkmaar mogen zich niet storen aan het uitvoerend schilderwerk aan het Moriaanshoofd, een onderdeel van het Alkmaarse stadhuis in het centrum van de stad. In het toeristenseizoen was dat een harde eis van de gemeente. De schilders staan nu onzichtbaar achter een steigerdoek waarop de afbeelding van het te restaureren pand afgebeeld staat. Net echt. Op voorstel van het schildersbedrijf.
Onderhoud onder strike voorwaarden
Nieuw is het idee natuurlijk niet. In het buitenland zie je het wel vaker bij onderhoud aan beeldbepalende monumentale panden: een steigerdoek met daarop een illustratie of foto van het pand dat in de steigers staat. Jaco Bellis, hoofd uitvoering, samen met Mathieu Kogels, directeur-eigenaar van Schildersbedrijf Brasser verantwoordelijk, had het idee inderdaad in het buitenland opgepikt. Kogels: ‘Het was een strikte eis van de gemeente. De politieke partij Leefbaar Alkmaar maakt zich er sterk voor om toeristen tijdens het seizoen niet te plagen met onderhoudswerkzaamheden in het centrum. Algemeen uitgangspunt is: geen steigers tijdens het toeristenseizoen. En toch mogen we het doen, onder strikte voorwaarden. Het onderhoud aan het Moriaanshoofd was zelfs onderwerp van stemming in de gemeenteraad. Het gaat immers om het stadhuis dat pontificaal in het centrum ligt. En dat toeristenseizoen loopt zo’n beetje parallel aan de opening van de traditionele kaasmarkt in Alkmaar, van begin april tot begin september. Natuurlijk zijn er mogelijkheden om buiten deze periode te werken. Maar de weersomstandigheden vlak na de winter of in het najaar kunnen je dan parten spelen. De kosten zouden dan wel eens veel hoger uit kunnen pakken. Wij hebben aangestuurd om het werk toch in de lente uit te voeren en we hebben de gemeente daarom op de bijzondere manier van afschermen gewezen.’
Het steigerdoek
De gemeente bleek gevoelig te zijn voor het idee. Fotografe Nikki Natzijl van Fotostudio Wick Natzijl in Alkmaar kreeg de opdracht om het pand op de foto te zetten. Dat viel nog niet mee in de smalle winkelstraat, de Langestraat in het centrum. Het pand bleek vanaf een te korte afstand niet in één beeld te vangen zonder een vertrokken beeld op te leveren. Vanaf een hoogwerker nam de fotografe een negental deelfoto’s recht voor de gevel. KBL- beletteringen in Alkmaar zette het beeld over op het steigerdoek dat vervolgens aan de steiger van steigerleverancier Skyworks is bevestigd. Kogels: ‘Door mee te denken met de opdrachtgever schilderen we hier nu in de lente, anders hadden we hier misschien tijdens de late herfst in weer en wind gestaan.’
De aanbesteding
Het onderhoud aan het Moriaanshoofd is fase drie van de totale opdracht van vier fasen. Kogels: ‘De opdracht verwierven we via een aanbesteding. We werden gevraagd in te schrijven waarbij de gemeente niet alleen naar de laagste prijs heeft gekeken maar ook naar onze referenties, technische rapporten en naar eerdere geleverde kwaliteit. We zijn geen onbekende van de gemeente.’ De eerste en tweede fase, schilderwerk aan de achterzijde van het Moriaanshoofd en rond de binnentuin en de zijgevel van het stadhuis zijn vorig jaar afgerond. Volgend jaar volgt fase vier, het resterende gedeelte van het monumentale stadhuis aan de Langestraat dat uit meerdere panden bestaat.
Specialist voor het houtwerk
Het schilderwerk aan de voorzijde van het Moriaanshoofd waar de schilders van Brasser nu druk mee zijn, leveren ze midden juni op. Toch blijven de steigers daarna nog enkele weken staan. De houten beeldengroep, bovenop de erker, vraagt om bijzondere aandacht. Kogels: ‘Dat hout is dusdanig aangetast, daar moet een specialist aan te pas komen. In dit geval restaurator en houtsnijder Pieter Koorn om alle houtrot, scheuren en barsten in de beelden te repareren en om binnendringend vocht voor de toekomst zoveel mogelijk te vermijden.’ Daarna gaat fijnschilder Leonieke Polman met het polychrome schilderwerk aan de slag. ‘Met alle respect, dat is zulk specialistisch fijn slijpwerk, daar wagen we ons niet aan’, aldus Kogels. Voor het normale kwaliteitsschilderwerk en deelvervanging draait het schilderwerk evenwel haar hand niet om. Op 15 m2 steenwerk na bestaat het gros van de opdracht uit het schilderen van houtwerk. Daarvoor heeft Sikkens een verftechnisch rapport opgesteld. Maar voor het zover was heeft het schildersbedrijf de nodige houtrot aangepakt. Sommige stukken daklijst waren er slecht aan toe. Daar passen de schilders zelf deelvervanging toe. Waar deelvervanging niet mogelijk is springt de aannemer bij om complete houten elementen te vervangen. Na reiniging van het houtwerk brengen de schilders het voorgestelde verfsysteem van Sikkens aan: plaatselijk gronden met Rubbol Primer Plus, bijgewerkte delen geheel overgronden met Rubbol Primer Plus en het geheel aflakken met Rubbol SB Plus. Vervangen delen zijn eenmaal extra gegrond.