De Bouwplaats-ID zou een landelijk registratiesysteem worden waarin werkgevers, onderaannemers en werknemers zich dagelijks aan- en afmelden bij het betreden van een bouwplaats. Om op die manier direct duidelijkheid te krijgen over of iemand over de juiste papieren beschikt en voor wie hij werkt. Daarnaast zou het systeem inzicht geven in premies, cao’s en pensioenafdrachten. Allemaal met als doel: meer veiligheid, duidelijkheid en eerlijk werk in de bouw, onder meer door illegale tewerkstelling en onderbetaling tegen te gaan.
Niet het juiste middel
Na jaren van overleg met sociale partners trekt minister Mariëlle Paul van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nu een streep door de verplichte Bouwplaats-ID. De digitale pas is niet het juiste middel, laat ze weten in een Kamerbrief. Het instrument zou ‘te ongericht’ zijn om problemen op de bouwplaats structureel op te lossen: inchecken biedt immers geen garantie dat iemand ook daadwerkelijk gekwalificeerd is. Komt bij dat de privacywetgeving (AVG) zo’n centrale database lastig uitvoerbaar maakt.
Zelf aan de slag
De minister stelt voor dat de bouwsector zelf aan de slag gaat met vrijwillige registratiesystemen, eventueel vastgelegd in contracten tussen aannemers en onderaannemers. Ook wijst ze op het bestaan van de Generieke Poortinstructie – een digitale veiligheidsinstructie voor wie een bouwplaats betreedt – sinds 2019 verplicht voor bedrijven die zijn aangesloten bij de Governance Code Veiligheid in de Bouw. Binnen deze samenwerking werken opdrachtgevers en opdrachtnemers samen aan uniforme veiligheidsnormen in de hele bouwketen.
Dolksteek
Partijen in de sector zijn, op z’n zachts gezegd, teleurgesteld over het besluit. Aannemersfederatie Nederland (AFNL) en FNV Bouw noemen het onbegrijpelijk. ‘Het is een dolksteek voor een gezonde bouwsector.’ Volgens hen ondermijnt de afwijzing de aanpak van uitbuiting en oneerlijke concurrentie.
De FNV ziet Bouwplaats-ID bovendien als een cruciaal middel om misstanden en onveilige situaties te bestrijden, vooral onder arbeidsmigranten. De bond wees er eerder op dat zij vaak geen ongevallen melden uit angst voor baanverlies, en dat een sluitend registratiesysteem helpt om verantwoordelijkheid te traceren bij ongelukken of overtredingen.
Ook het idee dat bedrijven zelf zullen moeten blijven zorgen voor toegangscontrole en veiligheidsregistratie via bestaande systemen of contractuele afspraken, staat de vakbonden niet aan. Daarmee blijft de handhaving op misstanden afhankelijk van individuele initiatieven, wat leidt tot ongelijkheid.
‘Alle partijen op de bouwplaats hebben last van de ondoorzichtige situatie’, aldus FNV en AFNL in een gezamenlijke verklaring. Zij roepen de minister op alsnog met de sector in gesprek te gaan over een vrijwillig maar effectief registratiesysteem, dat eerlijk werk en veiligheid kan garanderen.