Om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, is sinds 2016 de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) van kracht. Die bepaalt of een zelfstandige daadwerkelijk als zzp’er kan worden beschouwd of dat sprake is van een arbeidsrelatie die als loondienst moet worden gezien. Sinds januari wordt daar door de Belastingdienst actief op gehandhaafd. Bij onregelmatigheden kunnen opdrachtgevers een naheffing verwachten. Vanaf 2026 komt daar een schepje bovenop: controles worden opgevoerd en boetes voor schijnzelfstandigheid liggen op de loer.
Tot nu toe zorgt dat er niet voor dat opdrachtgevers massaal afscheid nemen van zzp’ers of dat veel zelfstandigen besluiten om in loondienst te gaan. Uit cijfers van de KVK blijkt dat er eind oktober in totaal 1.792.959 zzp’ers in Nederland stonden ingeschreven, een stijging van 0,2 procent ten opzichte van september.
Trendbreuk
‘Er is geen sprake van een leegloop van zzp’ers’, stelt Joris Knoben, hoogleraar Strategie en Ondernemerschap aan de Tilburg School of Economics and Management op Nu.nl. Wel plaatst hij een kanttekening bij de KVK-cijfers. ‘Als zzp’ers minder opdrachten krijgen, schrijven ze zich niet meteen uit. Dat is voor veel zelfstandigen te veel gedoe, dus blijft het aantal stabiel.’ Een trendbreuk, noemt hij dat. ‘We hebben jarenlang achter elkaar een flinke stijging gezien. In veel sectoren is nu toch sprake van onzekerheid om zzp’ers in te huren.’
Controles bouwsector
De bouw is één van de sectoren waar veel zelfstandigen werken, namelijk zo’n 230.000. Uit meldingen van de leden van Bouwend Nederland blijkt dat de Belastingdienst tussen de tien en twintig controles uitvoerde bij bedrijven in die sector. Bij minstens tien bedrijven zijn aanwijzingen gegeven en moet de situatie binnen een aantal maanden worden aangepast. Zo niet, dan volgen in 2026 naheffingsaanslagen en boetes.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid maakt binnenkort de eerste resultaten bekend van wat de handhaving op schijnzelfstandigheid dit jaar heeft opgeleverd.
Meer lezen over dit onderwerp: