Vraag:
Wij hebben een huis met aan de buitenzijde gepotdekselde eikenhouten planken. Deze planken zijn zo’n keer of vier door een schilder in de koolteer/carbolineum gezet en wat blijkt nu? Dit was koolteer/carbolineum voor schepen (en dus eigenlijk niet voor hout). Het resultaat is dat de zwarte laag ieder jaar steeds iets verdwijnt. Als je met je hand over de plank veegt, dan veeg je de laag zo weg. Wat nu te doen? Wij denken erover om nu te kiezen voor reguliere verf, eventueel met een primerlaag eronder. Is dat mogelijk?
Antwoord:
Carbolineum is kankerverwekkend en kan bij het verwerken ervan brandwonden veroorzaken op de huid. Deze stroperige, roodbruine vloeistof is daarnaast slecht voor het milieu. Carbolineum is sinds 2001 verboden in Nederland.
Ecoleum van Koopmans Verf is mogelijk een alternatief. Dit is een sterk impregnerend beschermingsmiddel op basis van lijnolie en kan worden gebruikt op zowel onbehandeld als goed gedroogd, ruw en fijn bezaagd hout. Dat maakt het product geschikt als beschermings- en verfraaiingsmiddel voor onder andere ruw, ongeschaafd hout.
Goede voorbeelden hiervan zijn gepotdekselde schuren, schuttingen, tuinhout, pergola’s, bielzen en hekwerk. Ecoleum kan ook worden gebruikt op verouderde en/of verpoederde carbonileumlagen en (ongeschuurd) verweerd hout.
Verwijderen
Teer kun je normaal gesproken niet overschilderen met reguliere verf. Bij overschilderen bloeden stoffen door en geven verkleuring of zorgen ervoor dat de verflaag slecht of niet droogt. Bovendien is teer te zacht om een relatief harde verflaag op aan te brengen. Dit leidt tot spanningen en dus tot verfschade.
Als er toch wordt gekozen voor reguliere verf, dan moet de teer eerst volledig van de ondergrond worden verwijderd. Het verwijderen van teerrestanten vraagt de nodige voorzorgsmaatregelen. Teer bevat namelijk polyaromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en die zijn kankerverwekkend. Het gevaar met teer is dat dit via de huid en via de longen kan worden opgenomen in het lichaam.
Verwijderen met stofafzuiging is noodzakelijk. De huid moet volledig beschermd zijn. Lange mouwen en handschoenen dragen is een vereiste. Handschoenen van nitrietrubber zijn geschikt. Een volgelaatmasker wordt aanbevolen. Verder is een goede ventilatie van belang.
Bevat een ondergrond vrij weinig teer, zoals bij nicotineaanslag, dan is dit wel vaak overschilderbaar. Hiervoor zijn speciale isolerende verven op de markt. De van teer gereinigde ondergrond moet overigens ook eerst worden behandeld met een isolerende verf, voordat er nieuw schilderwerk op komt.
Vragensteller geeft aan dat het hier gaat om koolteer. De producten koolteer en carbolineum zijn níet met elkaar te vergelijken alleen met dien verstande dat zij gemeen hebben een teercomponent te bevatten, wat de oorzaak is van het bruin doorslaan bij overschilderen. Teer en carbolineum verschillen visueel van uiterlijk, zelfs bij gebruik van een bitumineuze solutie.
Zo zijn teerverven laagvormend – kunnen zowel hard en zacht zijn -, sluiten af en verstikken het hout , carbolineum ( creosoot-, teerolie) daarentegen dringen in het hout en geven geen filmvorming, dit is zeker het geval bij ongeschaaft of grofporig hout.
Enkele decennia terug was er zelfs een gekleurde carbolineum dat verkregen werd door carbolineum (teeroliën) te ontkleuren en er dan speciale chemische zuivere kleurechte pigmenten en lijnolie aan toe te voegen. Ze kwamen voor in glanzend en mat, ondergronden konden zonder dat isolatie plaatsvond met verf worden overgeschilderd. Doorbloeden had hier niet plaats.
In deze rubriek is op 11 nov. 2014 (SB pag. 37) een soortgelijke vraag geplaatst “Teer-houdende verf verwijderen.” Het antwoord hierop kwam in grote lijnen overeen met het huidige geplaatste.
Hierop kwam een reactie van dhr. Oege Breeuwsma, volgens hem heeft hij een middel waarmee teer kan worden verwijderd.
De volledige reactie luidde toen:
Naar aanleiding van de bovenstaande vraag stuur ik u dit bericht.
Ik ben eigenaar van het bedrijf Selekt.A. te Schoonhoven en wij
werken al ruim 20 jaar met de Anti Graffiti Gel die onder alle
weersomstandigheden werkt. Deze gel verwijderd o.a. teer / tectyl /
diverse lijmresten en andere verven zonder al te veel moeite.
Ik zou graag met u in contact willen komen en kan, indien gewenst,
vrijblijvend een demonstratie geven.
Selekt.A. Graffitiverwijdering en Gevelreiniging, http://www.selekt-a.nl, 7 jan. 2015
Het gebruik van Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen zijn al sinds 1995 in de ban.