De Sri Varatharaja Selvavinayagar in Den Helder is de oudste Ganesha-tempel van Nederland en trekt hindoes uit het hele land naar de havenstad, die hier hun geloof komen belijden. Het gebouw werd in de periode 2001-2002 aan de Annie Romein-Verschoorlaan gebouwd door Tamils die uit Sri Lanka zijn gevlucht en sinds de jaren ’90 in de havenstad wonen.
De tempel is gewijd aan de god Ganesha, symbool voor wijsheid, bescherming en geduld. Het is een religieuze en culturele ruimte die openstaat voor iedereen. In 2011 startte de bouw van de bijbebehorende 17 meter hoge toren, de Gaja Gopuram, die in 2013 werd voltooid. Deze kleurrijk geschilderde toren is rijkelijk versierd met diverse dierfiguren en goddelijke afbeeldingen.
De versieringen zijn vervaardigd door kunstenaars uit India en Sri Lanka, die zich hielden aan traditionele voorschriften. Op de toren zijn onder andere olifantenkoppen te zien, die verwijzen naar de god Ganesha, evenals draken, koeien en verschillende vogels.
Alle schilderwerk aan de tempel met bijbehorende toren werd destijds uitgevoerd door speciaal overgekomen kunstenaars uit India en Sri Lanka, die zich bij de uitvoering moesten houden aan strikte religieuze en artistieke richtlijnen. Nu, twaalf jaar later, is alles opnieuw geschilderd.
“Vanuit ons geloof is het zo bepaald dat er niet eerder in en aan het gebouw mocht worden gewerkt”, legt bestuurslid Sivanesan Nadarasam van de Sri Varatharaja Selvavinayagar-geloofsgemeenschap uit. “De periode van twaalf jaar zien wij als een voltooide spirituele cyclus. Daarna is het een geschikt moment om de tempel opnieuw te zuiveren, vernieuwen en te verfraaien.”
Verschoten kleuren
“Door de directe ligging van Den Helder aan zee heeft het exterieur van onze tempel flink te lijden van wind, zoutaantasting en zon”, vertelt Nadarsam. “De verfkleuren waren na twaalf jaar dan ook flink verschoten geraakt en er was sprake van afbladderende verf.”
“Dat kwam de uitstraling van het gebouw niet ten goede. Een nieuwe schilderbeurt was dan ook hard nodig. Net als in 2003 hebben we daarom een beroep gedaan op verfgroothandel Mooij Verf om ons verftechnisch advies te geven en de verfproducten te leveren. De samenwerking met hen is prima. We hebben korte lijnen met elkaar en dat werkt fijn.”
Joost Wijnker, teamleider sales van Mooij Verf in de regio Noord-Holland Noord, knikt. “We hebben Denise Klomp van Wijzonol Bouwverven ingeschakeld voor het verftechnische advies”, vertelt hij. “Het schilderwerk is hier medio maart gestart. Eerst is men binnen aan de slag gegaan.”
“De diverse stenen altaren in het gebouw zijn in de Aqua hechtprimer Bio gezet en daarna voorzien van de Wijzodur 2k dekverf AQ hoogglans. Vervolgens hebben de schilders het buitenwerk opgepakt. Het mooie voorjaarsweer speelde ons in de kaart. Nadat een schoonmaakbedrijf de gepleisterde buitenschil van het gebouw grondig had gereinigd, werd hier en daar reparatiewerk aan de ondergrond uitgevoerd en kon vervolgens de eerste verflaag worden aangebracht.”
Indiase specialist
Arun Robin, een uit India afkomstige schilder die zich heeft gespecialiseerd in het decoratief schilderen van hindoetempels en daarvoor naar vele landen (onder andere naar Qatar en Duitsland) reist, kwam speciaal naar Den Helder toe om het decoratieve schilderwerk in en aan de hindoetempel uit te voeren.
Hij woont al jaren in Parijs, waar hij ook les geeft in zijn bijzondere specialisme. “We hebben in het gebouw naast onze tempel speciale logeerkamers. Daar heeft Arun in de voorbije periode verbleven tijdens de uitvoering van zijn schilderwerk”, zegt Nadarsam. “Hij kreeg daarbij hulp van twee andere, decoratieve specialisten. Voor alle voorbereidende werk, zoals het aanbrengen van de grondlagen, hadden we weer vijf andere mensen, vooral vrijwilligers, tot de beschikking.”
Eerst voerde Robin decoratief schilderwerk uit aan enkele altaren in de tempel. Zoals de geloofsrichtlijnen het voorschrijven, brachten Robin en zijn collegae daarna andere kleuren en decoratieve versieringen op de toren aan dan voorheen. “Het hele ontwerp zit in mijn hoofd. Ik heb niks op papier staan”, legt Robin uit. “Kleur is heel belangrijk in de hindoe-cultuur. Het zorgt voor een ‘feel good’-gevoel en daarom zie je dat kleurenpalet ook volop terug in en aan onze tempels.”
Mooij verf speelde daar goed op in. “Vanwege de hoge pigmentering hebben we op de gepleisterde gevels en de toren gekozen voor de zijdematte Lucite 800 Housepaint”, zegt Wijnker. “Met deze verf konden we de door Arun gevraagde specifieke kleuren leveren. Het is een honderd procent acrylaatdispersie met nanotechnologie die de gevel ook goed tegen vervuiling beschermt. We hebben in totaal liefst 29 basiskleuren voor dit project moeten laten mengen.”
Europese merken
De houten kozijnen en deuren van de tempel werd door de schilders afgewerkt met Wijzonol LBH SDT Ultra Hoogglanslak. “Zowel Lucite als Wijzonol zijn fijne verven om te verwerken”, zegt Robin. “Voorheen haalde ik mijn verfproducten vooral uit India vandaan, maar met deze twee Europese merken wil ik nu zeker verder in andere tempelprojecten.”
Wijnker kijkt met een goed gevoel terug op het tempelproject. “Zo’n project maak je niet vaak mee. We hebben het schilderproces van a tot z begeleid en dachten ook telkens volop mee over het kleurenpalet. Het eindresultaat mag er zijn.” Volgens de hindoe-cyclus staat de volgende schilderbeurt van de tempel weer over twaalf jaar gepland.
______________________________________________________________________________________________________________________________
Tiendaags festival
De Sri Varatharaja Selvavinayagar-tempel speelt een centrale rol in de hindoeïstische gemeenschap van Den Helder en ver daarbuiten. Zo wordt er in en rond het gebouw jaarlijks een tiendaags festival gehouden ter ere van Ganesha, met als hoogtepunt een grote processie waarbij een beeld van de god op een tempelwagen door de stad wordt gedragen. Dit evenement trekt duizenden bezoekers uit binnen- en buitenland en vindt dit jaar van 22 juni tot 3 juli plaats. Vanwege zijn unieke architectuur en culturele waarde is de tempel inmiddels voorgedragen om opgenomen te worden op de lijst van gemeentelijke monumenten van Den Helder.
Een hindoetempel wordt beschouwd als een heilige plaats, waar goddelijke energie (shakti) aanwezig is. Grote fysieke veranderingen aanbrengen – zoals schilderen of renoveren – gebeurt dus niet zomaar. Het wordt vaak alleen gedaan op specifieke astrologisch en spiritueel gunstige momenten. In de traditionele Indiase architectuurleer Vastu Shastra zijn er richtlijnen over hoe een tempel onderhouden moet worden. Sommige interpretaties van Vastu geven aan dat structurele of visuele veranderingen (zoals schilderwerk) de spirituele balans kunnen beïnvloeden als ze niet op het juiste moment gebeuren.
______________________________________________________________________________________________________________________________
