Valkenburg herbergt ruim 170 monumentale gebouwen en daarnaast vele fraaie, geschilderde, historische muurreclames van vóór 1930. Met veel gevoel voor typografie en kleur zijn deze muurschilderingen aangebracht door schilders/vaklui uit die dagen. De invloeden van Jugendstil zie je daarbij onmiskenbaar terug. Aan het einde van de negentiende en begin twintigste eeuw werden gevels in steden en dorpen vaak voorzien van geïllustreerde muurreclames. Door de jaren heen zijn deze decoraties sterk verweerd geraakt, bijna onzichtbaar geworden of geheel verloren gegaan. Valkenburg aan de Geul is een echte voorloper als het gaat over het herstellen en terugbrengen van deze oude historische muurreclames. Daarvoor werd in 1998 de stichting ‘Teekens aan de Wand Valkenburg’ opgericht.
Zilveren jubileum
voor stichting ‘Teekens
aan de Wand Valkenburg’
Jo Bertholet is secretaris van de stichting en kartrekker vanaf het eerste uur. Hij vertelt dat door de jaren heen inmiddels dertig oude reclames – met een groot gevoel voor kleur en typografie – zijn teruggebracht op de gevels van monumentale panden door huis- of reclameschilders. De laatste jaren werken hier ook vaak studenten van vakschool SintLucas uit Boxtel aan mee, die dit als stageproject uitvoeren. Het zijn veelal landelijke reclames, want Valkenburg was vroeger één van de belangrijkste vakantiebestemmingen in Nederland. Zo prijken muurreclames van onder andere Philips, Van Nelle’s koffie en de Batavierlijn, de oudste stoomvaartlijn van Nederland, op de gevels.
Jubileumreceptie
Ter ere van het zilveren jubileum van de stichting vond eind oktober een feestelijke bijeenkomst plaats in de Gemeentegrot van Valkenburg, waar veel door kunstenaars aangebrachte grottekeningen te zien zijn. “Wij werden daar ondergronds in het zonnetje gezet door de gemeente Valkenburg die ons hier een jubileumreceptie aanbood”, vertelt Bertholet. Wethouder Kevin Rouwette bedankte de stichting namens de gemeente en de Valkenburgse gemeenschap voor hun inspanningen. Tijdens de receptie werd ook een boekje gepresenteerd, waarin een kuiertocht langs dertig gerestaureerde, historische muurreclames staat beschreven.
Wandelroute langs
dertig historische
muurreclames
“Deze uitgave is verkrijgbaar bij het toeristisch informatiepunt Visit Zuid-Limburg, Museum Valkenburg en Gasterij de Koffiemolen in de stad”, vertelt Bertholet. “Verder plaatsen wij bij restaurant Aan de Linde in Valkenburg een AdMirror-spiegel waarin alle dertig muurreclames in carrousselvorm aan passanten worden gepresenteerd. Ook plaatsen we bij elke muurreclame op de betreffende locatie een bordje met de aangebrachte afbeelding in combinatie met een QR code. Verder heeft onze stichting zich aangesloten bij het wereldwijde platform Streetart Cities om onze historische muurschilderingen meer in de schijnwerpers te zetten.”
Gekleurde afbeeldingen
Bertholet vertelt kort over de historie van de geschilderde muurreclames in zijn stad. “Hier in Valkenburg worden deze reclames ook wel de ‘Fresco’s van de Middenstand’ genoemd. Het aanbrengen hiervan in Valkenburg en de rest van Nederland ging door tot ongeveer 1940. Door andere reclame-uitingen van onder andere licht en neon raakten de geschilderde reclames daarna uit de mode. Pas op het einde van de vorige eeuw realiseerde men zich de waarde van deze industriële monumenten In diverse gemeenten vond herstel van de oude muurreclames plaats. Meestal op de plek waar ze werden aangetroffen.”
Zo werd in Valkenburg uit een kleine groep vrijwilligers een bestuur gevormd en in 1998 werd de stichting Teekens aan de Wand opgericht. De gemeente Valkenburg financierde de opstart. Na enige jaren research en een zoektocht naar financiële middelen werd in 2003 de eerste, gerestaureerde muurschildering ‘De Batavierlijn’ onthuld op het pand Nieuweweg 5 in Valkenburg. Deze reclame geeft aan dat je vanuit Rotterdam dagelijks met de boot naar Londen kon oversteken. Opmerkelijk is dat bijna alle muurschilderingen afbeeldingen vertonen en teksten ondergeschikt zijn. Door de vele gekleurde afbeeldingen onderscheidt Valkenburg zich, volgens Bertholet, van andere steden, waar teksten veel voorkomen. Wij hopen dat de Valkenburgers deze muurschilderingen blijven koesteren en tot in lengte van jaren het onderhoud ervan op zich blijven nemen”, zegt hij.
Vakbekwame schilders
Voor het terugbrengen van de historische muurreclames in het straat beeld doet stichting Teekens aan de Wand altijd een beroep op vakbekwame restaurateurs. Zo werd hun allereerste muurschildering van De Batavierlijn gerestaureerd door Guillaume Gorissen van Gorissen Schilders uit Schin op Geul. De volgende elf ‘fresco’s’ werden gerealiseerd door plaatselijk schilder André Konings. Daarna brachten wisselend de kunstenaars Ivo Benders en Hailey Huynh historische muurreclames aan. Een van de laatste fresco’s is gerealiseerd door mural-specialist Yasja Ligtelijn. Voor vakkundige adviezen, technische begeleiding en materialensponsoring van de projecten werkt de stichting veel samen met Sikkens Zuid-Oost. Voor meer informatie zie: www.teekensaandewand.nl.