Aannemers die waarde hechten aan het vakmanschap en de flexibiliteit van zzp’ers, moeten hen ook een maatschappelijk verantwoord uurtarief betalen. Daarvoor pleit Charles Verhoef, voorzitter van de grootste belangenbehartiger voor zelfstandigen in de bouw, FNV ZBo.
Recent onderzoek toont aan dat 77 procent van de bouwbedrijven gebruikmaakt van de diensten van zzp’ers. Ze zijn, kortom, niet meer weg te denken uit de dagelijkse praktijk en vormen een belangrijke flexibele schil voor de bouwsector. Maar de tarieven staan onder druk en dat gaat verder dan marktwerking, vindt Verhoef. FNV ZBo wil daarom opdrachtgevers en aannemers aanspreken op hun verantwoordelijkheid. ‘Nico de Vries van BAM heeft onlangs gezegd dat aannemers moeten ophouden met het uitknijpen van onderaannemers. Daarmee bedoelt hij ook zzp’ers. Althans: zo zien wij dat. Wij zijn erg verheugd met die uitspraak, dus we willen graag van gedachten wisselen met hem over wat een fatsoenlijk tarief is. Ook willen we andere zakelijke opdrachtgevers, eerst de grote aannemers, en MVO Nederland aanspreken. Deze organisaties praten tegenwoordig graag over people, planet en profit. Helaas gaat het daarbij vaak alleen om de laatste twee p’s, is mijn ervaring.’
Wat is een goed tarief?
‘We willen echt geen tarief opleggen. Maar als je een zzp’er inschakelt omdat hij een vakman is, flexibel is of dat hij een specialisme bezit dat je werknemers niet hebben, zijn dat allemaal redenen om die zzp’er net zo te belonen als je eigen werknemers. Als je waarde hecht aan hun bijdrage, betaal je een goed tarief. We hebben berekend wat een vakman kost per uur volgens cao-normen, inclusief alle werkgeverspremies. Dat is 42,50 euro per uur. We hebben vorig jaar ook berekend wat een zzp’er aan uurloon moet vragen wil hij pensioen op kunnen bouwen, een aov hebben en een fatsoenlijke bus rijden. Dat komt neer op 40 tot 45 euro. Een zzp’er is kortom even duur als een werknemer. Nu kan daar best een schommeling in zitten; wij snappen het principe van vraag en aanbod en dat de vraag naar extra handjes nu lager is dan in hoogtijdagen. Maar tarieven die nu worden gehanteerd, dat is misbruik maken van de situatie.
Hoe erg is het?
‘Bij de zzp’ers die zich verhuren spelen twee problemen. Ten eerste zijn er veel schijnzelfstandigen uit de MOE-landen: Bulgaren, Roemenen en, al eerder, de Polen. Die zijn voor een groot deel via louche bureaus aan het werk in Nederland en hebben er geen enkel idee van dat ze zelfstandig ondernemer zijn. Uurtarief? Het meest extreme dat ik gehoord heb is 8 euro, maar over het algemeen is het 12 tot 16 euro. Dit zijn de concurrenten van de zzp’er op de bouwplaats. Het tweede huidige probleem is dat er in mijn ogen misbruik wordt gemaakt van het marktprincipe. Ondernemers sputteren dan gelijk iets over marktwerking, maar willen zij verantwoordelijk zijn voor zzp’ers die hun aov moeten beëindigen en niet op vakantie kunnen? Dat is de realiteit, hoor. Willen opdrachtgevers en ondernemers zo een sector naar de kloten helpen? En in hoogtijdagen maar klagen dat ze geen gekwalificeerde krachten kunnen krijgen en dat jongeren niet warmlopen voor de bouw. Het is hun eigen dikke rotschuld.
Zzp’ers gaan toch zelf akkoord met een lager tarief?
‘Natuurlijk, wat moeten ze anders? Voor jou tien anderen. Dat is het op dit moment.’
Hoe willen jullie schijnzelfstandigheid aanpakken?
‘Door van zzp’ers te verlangen dat ze de Nederlandse taal machtig moeten zijn; anders kun je volgens mij niet eigenhandig opdrachten binnenhalen. En ze moeten zich persoonlijk inschrijven bij de KvK en daar bijvoorbeeld ook de VAR invullen. Dan wordt het ze duidelijk gemaakt wat de consequenties zijn. Nu kan zo’n bureautje dat heel eenvoudig doen. De Pool zet een krabbel en klaar. Het is gek: de Inspectie SZW pakt dit misbruik aan, maar de overheid maakt het zo gemakkelijk om te voldoen aan de regeltjes. Het is dweilen met de kraan open. Probeer aan de voorkant maatregelen te treffen. Ook hier komt trouwens het fatsoen van de aannemer naar voren. Als jij 12 euro per uur betaalt aan zo’n bureau, weet je hoe de vork in de steel zit.’
Hoe is op dat voorstel gereageerd?
‘Positief en toch gaat het niet gebeuren. De meeste Tweede Kamerfracties zijn bang dan beticht te worden er PVV-denkbeelden op na te houden. Iemand uit Oost-Europa mag hier werken, geen probleem. Mits hij zichzelf inschrijft als zelfstandig ondernemer.’
Jullie hebben ook de aandacht gevraagd van de cao-partijen…
‘We hebben inderdaad een brief gestuurd. De reactie daarop was dat zij zich niet bezig houden met het uurtarief voor zzp’ers. Terecht ook hoor: we willen nogmaals geen tarief vastleggen. We geloven ook niet in minimumtarieven zoals onlangs voorgesteld door de PvdA. Dat past niet bij het ondernemerschap. Tegelijkertijd ben ik bang dat zo’n minimumtarief, zeker als het maar 150 procent of 100 procent van het minimumloon is zoals respectievelijk de PvdA en minister Kamp hebben voorgesteld, ook snel het maximumtarief wordt. En een minimumtarief van 100 tot 150 procent van het minimumloon is de doodsteek voor alle zzp’ers.’