Boven de Nieuwe Maas is een woud gebouwd. Klinkt als een tafereel op een surrealistisch schilderij. Maar het is toch echt de werkelijkheid in Rotterdam. Hét icoon van deze stad, de Erasmusbrug, staat in de steigers. Niet zomaar steigers. Wie daarmee anno 2024 denkt weg te komen, vergist zich. De gemeente heeft haar ingezetenen van meet af aan betrokken bij de onderhoudsklus aan de Zwaan. Een veelgehoorde wens: meer groen.
Vogelgeluiden
Dat gaat niet midden in de betonnen jungle, maar met een beetje omdenken kom je een eind. Zo is de steigerconstructie, waar verkeer ongehinderd en veilig onderdoor zoeft, voorzien van gekleurde spanbanden: takken. Een bonte kakofonie van tsjirpende vogelgeluiden maakt de natuurbeleving compleet. En voor wie het zien wil: slingerende apen in lianen. Het is onbedoeld de meest realistische metafoor, want in de top van de pyloon – de staalconstructie met het hoogste punt (‘het hoedje’) 139 meter boven NAP – zijn abseilers aan het schilderen.
Het zijn de specialisten van SkyPeople, door hoofdaannemer Van der Ende ingehuurd om het schilderwerk in de allerhoogste regionen uit te voeren. Onbevreesd, kalm en superveilig. Het is een mooi beeld, vindt ook Borne van Elteren, manager infra bij Van der Ende. Hij is samen met projectleider Lars Sigmond bijna dagelijks bij de Erasmusbrug alias de Zwaan te vinden; als spin in het web tussen de vaklieden van zijn eigen werkgever, onderaannemers en de opdrachtgever.
‘Als Barendrechts bedrijf voelt dit project voor ons als een thuiswedstrijd’, vertelt Van Elteren in het ketenpark aan de noordkant van de brug. Het is zijn kantoor ter plekke. ‘Het is geweldig om aan het icoon van deze stad te werken. Daar zijn we hartstikke trots op.’
Hefsteigers
Daags na de marathon van Rotterdam mochten zijn manschappen los. De Zwaan ging ’s nachts op slot, in april en een deel van mei. ‘Toen hebben we het veiligheidsdek neergezet en masten gebouwd.’ Beide kanten van de pyloon, die bovenin samensmelten, zijn opgedeeld in twee stukken. De eigen schilders van Van der Ende komen tot maximaal tachtig meter boven het peil van de rivier. Dit door een ingenieus systeem van vier steigerliften aan beide pyloonbenen. Overdekt en stevig vastgeketend aan het staalwerk. ‘We zijn er een week of zes mee bezig geweest om dat goed op te zetten.’
Het is niet voor niets dat Van der Ende – van de drie kanshebbers op deze prestige-opdracht – voor deze aanpak groen licht heeft gekregen. Het is een bewezen methode die, conform bestek, garant staat voor een ‘robuuste uitvoering’. ‘De hefsteigers hebben er ook met de bouw van de brug tegenaan gestaan’, weet Van Elteren. ‘En met een veiligheidsplatform is eerder op de Willemsbrug gewerkt, hier verderop. De onderkant van de brug behandelen we met een inspectiewagen die daar hangt en voor deze gelegenheid door ons verbreed is, waardoor we overal bij kunnen. Ook dat is een meermaals bewezen concept.’
Robot
Van Elteren heeft daarmee meteen het grootste deel van de scope benoemd. ‘De meeste meters zitten onder het wegdek. Uiteraard hebben we daarbij milieumaatregelen getroffen, zodat er geen verf in het water terechtkomt. Met schildersdoeken is alles netjes afgeschermd. En voor onze mensen hebben we vanzelfsprekend de nodige veiligheidsmaatregelen getroffen, zoals extra leuningen.’ Een robot, eerder ingezet bij de Prins Clausbrug in Utrecht, maakt het team vaklieden compleet. Dit machientje met ingebouwde hogedrukreiniger wordt van bovenaf aangestuurd door SkyPeople en maakt op eigen kracht het gros van de veertig tuien schoon; de stalen kabels, tezamen zes kilometer lang, die het brugdek vastklinken aan de asymmetrische top.
De Erasmusbrug is sinds de opening in 1996 niet meer geschilderd. 28 jaar, het zal de gemiddelde schilder – gewend aan veel kortere onderhoudscycli – als een eeuwigheid klinken. Verrassend genoeg was het schilderwerk er nog goed aan toe. ‘Hij was wel toe aan onderhoud, de eerste roestplekken zag je komen. Maar de coating was prima te overlagen. Ik denk dat er een goed systeem op zat.’
Na reinigen en ontroesten, voorzien de schilders de ontroeste plekken op de pyloon van drie lagen epoxy. ‘Daarna schuren we de hele oppervlakte en brengen we een alkyd-primerlaag aan. Die schuren we ook weer licht op en dan komt de topcoat erop’, legt Van Elteren uit. ‘De eindlaag voor de zichtzijdes is van Sikkens, een alkydlaag, Rubbol XD. Voor de niet-zichtzijdes, zoals de onderkant van de brug, is voor een combinatie van epoxy en polyurethaan van Jotun gekozen.’
Familie-eer
Zo kleurt de Erasmusbrug langzaamaan weer lichtblauw. ‘De originele kleur. Mooi, fris. Hij ziet eruit als nieuw’, glundert Van Elteren. Mede te danken aan Ibo Tas (51), een van de circa twintig schilders op het project, die ook in de nachtelijke uurtjes de stalen constructie boven de trambaan behandelde. ‘Dit is ónze brug’, zegt de geboren Rotterdammer met een grote lach op zijn gezicht. ‘Daarom doe ik extra mijn best er een pareltje van te maken.’ Ook om de familie-eer hoog te houden. ‘Mijn oom heeft de brug 28 jaar geleden gespoten, bij staalconstructiebedrijf Heerema in Vlissingen. Hij vraagt in het theehuis elke keer aan mij hoe het met de Zwaan gaat, haha.’
Waar indertijd de verfspuit het gereedschap was, zijn dat deze keer oldschool de kwast en roller. 7.000 liter verf wordt in totaal over de brug uitgesmeerd. Marcel Walravens, projectleider van de gemeente, ziet het allemaal onder zijn neus gebeuren. Zijn kantoor is in een van de hoge torens aan de zuidzijde van de brug. ‘Hoewel de verf er nog goed op zat, was de brug toch behoorlijk verkrijt. 28 jaar is een behoorlijke tijd hè. Je moet je huis soms ook schilderen. De brug gaat langzaam achteruit, maar kan hierna weer járen vooruit.’ Of zoals Ibo Tas het zegt, in navolging van zijn oom in 1996: ‘Wij werken hard om een mooie brug achter te laten voor de nieuwe generatie.’
Logistiek huzarenstukje
Tegen eind juli zitten voor Van der Ende de eerste vier maanden erop bij Erasmusbrug; de ontwerp- en opbouwfase niet meegerekend. De Zwaan, zoals de bijnaam van de verbinder over de Nieuwe Maas luidt, staat dan weer mooi in de verf, maar het totale project is deze zomer nog allerminst klaar. ‘Over een week of vier verwijderen we het veiligheidsdek en breken we de steigers af’, vertelt Borne van Elteren. ‘Dan begint onderaannemer Rowij aan het repareren van de slijtlagen op de brug.’ Dit is extra bescherming op het asfalt om kleine scheurtjes of oneffenheden af te dichten en daarmee de levensduur van het wegdek te verlengen. ‘De weg gaat er dan drie weken aan beide zijdes uit.’
Het is een onvermijdelijk onderdeel van het werk, waar het verkeer – buiten bovengenoemd oponthoud – verder nauwelijks hinder van lijkt te ondervinden. Van Elteren: ‘Onder de pyloon hebben we een wegversmalling staan. Maar alle verkeer kan er aan beide zijdes door. Files? Nauwelijks.’ Van der Ende heeft natuurlijk ook rekening te houden met scheepvaartverkeer. ‘Gelukkig is de vaargeul breed, dus schepen kunnen altijd om het werk heen varen in plaats van eronderdoor.’
Een kunststukje: zo noemt Marcel Walravens van de gemeente Rotterdam Van der Endes uitwerking van de door de opdrachtgever aangedragen logistieke oplossingen. ‘De ontwerpfase was het moeilijkste gedeelte, maar doordat alles goed doordacht en geregeld is, kunnen de vaklieden ter plaatse ‘de scope heel beheerst uitvoeren’, ziet Van Elteren. De schilders nemen later dit jaar nog enkele staalconstructies bij de Zwaan onder handen, zoals de remming- en geleidewerken voor de schepen. Deadline is eind december. ‘Maar we verwachten eerder klaar te zijn.’ Dat de gemeente tot nu toe tevreden is, begrijpt Van Elteren wel. ‘We hebben geen veiligheidsincidenten gehad, lopen netjes op schema en hebben goed overleg over het project en de wijze van uitvoering.’