Stel, je zet alle instituties van de schildersbranche ’tussen haken’. Wat houd je dan over en hoe moet het dan verder? Als je daar geen verhaal op hebt ben je alleen aan het afbreken en niet aan het opbouwen.
Daar ben ik toch nog best snel van teruggekomen. Want ik zag in dat vooral de sterken baat hebben bij het niet-bestaan van instituties. En te voorspellen is dat er in een anarchistische staat eerst een strijd van allen tegen allen zal volgen (voor de liefhebbers: denk aan The Leviathan van Hobbes) die uiteindelijk zou eindigen in een of andere vorm van maatschappelijk contract dat voor een balans van belangen in de maatschappij zou zorgen. En laat de nu bestaande orde nu juist zo’n soort balans zijn… Niet ideaal, maar het zou zomaar kunnen dat er geen ideale samenleving kan bestaan.
Het helemaal vrij van alle regels denken is een goede theoretische excercitie. In de wijsbegeerte wordt het (voor de liefhebbers: sinds Husserl het cartesiaanse project hernam) ’tussen haken zetten’ genoemd. Meer anglosaxische types proberen ‘buiten de doos te denken’. Je kunt tot nieuwe inzichten en verrassende maatregelen komen dankzij zo’n manier van denken. Maar de anarchistische valkuil ligt altijd wel op de loer.
Stel we hebben geen kenniscentrum meer, en ook geen koepel(tje) voor onderwijsondersteuning. Stel we steunen geen club meer om ons te wijzen op arborisico’s en we hebben ook geen bureautje meer dat werknemers begeleidt die dreigen uit het werkproces te vallen… moeten we dan nog wel een bureau hebben dat arbeidsovereenkomsten voorkookt? Dat doet alsof het een economische sector vertegenwoordigt als het lobbiet bij de politiek?
Je kunt je afvragen wat een sector uitmaakt. Is dat een verzameling van bedrijven en individuen die grofweg dezelfde werkzaamheden verrichten? En die al dan niet zichzelf en medewerkers schoolt, al dan niet wat doet aan toolboxen en preventie, al dan niet zijn medewerkers ongeveer hetzelfde pakket arbeidsvoorwaarden biedt? Of moet een sector ook iets uitstralen van onderlinge solidariteit, van samen aan een doel werken, van overeenstemming tussen werkgevers en werknemers over de te nemen stappen om de sector vooruit te helpen?
Is het, kortom, verstandig om alles af te schaffen zonder dat er een alternatief is? Of verval je dan in een periode van chaos die alleen kan eindigen in een situatie zoals die nu zo’n beetje al bestaat? En kunnen we ons zo’n periode wel veroorloven, met het te verwachten gevecht om arbeidskrachten tussen sectoren dat op het punt staat aan te breken voor de deur?
Het te verwachten gevecht om arbeidskrachten? Dit klinkt nogal dramatisch maar waarop is deze aanname eigenlijk gebaseerd? Voorlopig wordt ons bedrijf nog platgebeld en gemaild door werkeloze schilders en uitzendbureau’s. Ik zie niet in waarom dat over 5 jaar anders zou zijn. Minister Asscher heeft al voorspeld dat er over 20 jaar voor een heleboel mensen structureel geen werk meer zal zijn. Waarom zou dat niet voor schilders gelden? Zoveel schilderwerk komt er echt niet meer bij.
Kenmerkend aan het schildersvak is dat het maar heel lastig door robotisering of automatisering verdrongen kan worden (ondanks talloze pogingen). Die verdringing treedt dus voorlopig niet op. Wel is er concurrentie voor het vak door toepassing van kunststof, folies en metaal. Daar heb ik wel eens gekke cijfers over gezien, maar feit is dat er nog heel veel houten kozijnen en deuren in dit land zijn.
In dat licht is de naderende vergrijzing en afnemende vergroening reden om aan te nemen dat zelfs bij het niet aantrekken van de economie de behoefte aan instroom toch zal toenemen.
Wel eens gekeken naar de kwaliteit van de aangeboden werknemers? En of niet veel werkzoekenden bij verschillende bureau’s zijn ingeschreven?
We horen al jaren “als straks de arbeidsmarkt weer aantrekt”. Dit argument wordt meestal door de gevestigde instanties (bonden, onderwijsinstellingen) gebruikt om pijnlijke maatregelen (snijden in eigen vlees) uit te stellen. Als je het maar vaak genoeg herhaalt ga je er zelf in geloven.