Net als klantgericht is de term healing environment schijnbaar een “kwaliteitsaanduiding” van de zorgomgeving. Nu kan uiteraard iedere omgeving healing zijn, je woning, de wijk, het bos, het strand, het kantoor, de kerk, de school, het ziekenhuis en noem maar op. Healing environment is letterlijk een genezende omgeving, en dus een plek waar je tot rust komt en die de voorwaarden schept om weer zo snel mogelijk de toestand te bereiken waarin je jezelf gezond en senang voelt. En niet geheel onbelangrijk je werkzaamheden optimaal en comfortabel kunt uitvoeren. Een omgeving die mede voorkomt dat je ziek wordt, is in wezen ook healing.
Terminologie.
“Healing environment” is een term die uit de VS is gekomen. In de jaren negentig verschenen daar de eerste artikelen over onderzoeken naar andere leefomgevingen in zorginstellingen. Deze onderzoeken waren een reactie op de klinische, kille en onpersoonlijke sfeer in ziekenhuizen.
Het gevolg.
Kil, klinisch en onpersoonlijk is dus niet healing, maar wat dan wel. Healing is een visueel, auditief en fysiek comfortabele omgeving. Een omgeving waarin onze zintuigen, zien, horen, voelen en ruiken een aangename geestelijke en lichamelijke sensatie beleven. Deze sensatie dient uiteraard te worden toegespitst op de doelgroep. Zo zal bijvoorbeeld een healing kantoor, veel ongerief besparen en stress reduceren. Een ziekenhuis of een zorgcentrum hebben weer een heel andere omgeving nodig. Wist u overigens dat stress voor ongeveer 10% de oorzaak is van het ziekteverzuim?
Visueel comfort.
Van groen is bewezen dat dit daadwerkelijk helpt om sneller te genezen. Groen is relatief eenvoudig toe te passen, maar kleur lijkt wat moeilijker te implementeren, dus hier wordt nogal heftig mee geëxperimenteerd. Neem bijvoorbeeld het Martini ziekenhuis in Groningen (plaatje boven). Dit wordt aangeprezen als healing environment, maar hier kunnen we ernstige vraagtekens bij zetten. Kleur is hier gebruikt als doel en niet als middel om een doel, healing, te bereiken. Peter Struycken, zeer bekend en gerenommeerd kunstenaar heeft op de zijn bekende wijze met de computer een aantal kleuren geselecteerd. Niets mis mee als kunst autonoom is, maar healing? Hij heeft destijds met een plaatselijke projectinrichter hier 17, naar ik mij meen herinneren, hoogverzadigde (felle) kleuren uit gedestilleerd, die de projectinrichter vervolgens en in dit geval min of meer lukraak, over het ziekenhuis heeft uitgestrooid.
Mijn onderzoek uit 2010 (2235 respondenten) heeft aangetoond dat bij de vraag: “ waar kun je het langste naar kijken”, tachtig procent, min of meer gelijk verdeeld over de leeftijden en het man-vrouw aandeel, aangeeft de voorkeur te geven aan de pasteltinten. Ik heb hier een blokje hoogverzadigde kleuren getoond en een blokje pastelkleuren. Dus waarom ontwerpers bedenken dat zieke mensen visueel getrakteerd willen worden op hoogverzadigd, schreeuwend kleurgebruik ontgaat mij.
Het volgende plaatje kwam ik tegen op internet. Voor zover ik het kan inschatten als leek, lijkt dit verdacht veel op een operatiekamer. Nu is het zo dat operatiekamers altijd al wel groen waren. Groen is namelijk de harmonische component voor rood, het bloed dat nu eenmaal vloeit op zo’n tafel. Doordat de kleuren dan in harmonie zijn, heb je geen last van hinderlijke nabeelden, wat oogvermoeidheid, c.q. algehele vermoeidheid, veroorzaakt. Zeer belangrijk bij complexe en langdurige operaties. Maar ja, als ontwerper wil je wel eens iets anders dan het gebruikelijke groen dat al zo lang wordt toegepast. Dus wel groen, maar dan anders. Nu moet hier wel erg veel bloed vloeien om dit groen te kunnen compenseren. Persoonlijk zou ik hier niet graag een operatie ondergaan, u wel? Een healing environment behoeft echt niet beperkt te blijven tot de omgeving van de patiënt, ook chirurgen en verpleegsters varen er wel bij, zodat zij tenslotte de patiënt weer betere zorg te kunnen verlenen.
healing environment, healing environment, healing environment, healing environment, healing environment, zorgomgeving, zorgomgeving, zorgomgeving, zorgomgeving, zorgomgeving,
Ik denk dat sommige kleuren zeker een visueel comfort kunnen opleveren en soms ook van invloed kunnen zijn o b.v. leerprestaties. Denk maar eens aan de experimenten in verschillende scholen met verschillende kleuren licht.
Of door het gebruik van kleuren een genezingsproces sneller kan verlopen is m.i. moeilijk te bewijzen.
Als ik de foto van de groene operatiekamer zie denk ik “blij dat ik onder verdoving ben als ik hier naar binnen wordt gereden”.
Beste Fred, De experimenten met gekleurd licht. Kleur is ook gewoon teruggekaatst licht. Kleur is een onderdeel van de inrichting. Kleur, vorm, licht en materialen zorgen samen voor de sfeer. De sfeer draagt bij aan het welbevinden en dus logischerwijs ook aan het genezingsproces.
Kijk, je zou toch ook niet wakker willen worden in de operatiekamer:-)
Bij voorkeur word ik niet “wakker” in een OK, maar dan met wat minder schreeuwend groen om me heen. Een groen OK laken is ook wel voldoende.
Bij het lezen van je interessante artikel vraag ik me af of het geen onderdeel van de R.I & E tbv bedrijven en instellingen zou moeten zijn. Dan wordt het een onderdeel van op preventie gerichte inrichting met niet alleen Arbo gericht op de werkplek en efficiënt werken maar ook de factor welbevinden is er mee gedienden dan wordt het ook nog eens klantgericht ingericht en staan we er allen welgekleurd op.
Beste Marijke,
Met plezier lees ik je bijdrage. Ik kom uit de gezondheidszorg; ik ben anesthesioloog en werk sinds een tijdje op een OK met een healing environment waar je de tranen van in de ogen springen (het is een fantastisch ziekenhuis verder, maar qua kleurgebruik op de operatiekamers, pfff). Ik kwam hier overigens 2 jaar geleden werken toen de operatiekamers nog wel sereniteit en rust uitstraalden. Inmiddels is de vernieuwbouw/renovatie voltooid en wat vind ik het jammer dat ik niet in de bouwcommissie heb gezeten (dat was toen natuurlijk al lang beslist). Tien verschillende hoofdkleuren, waarbij inderdaad de gedachte moet zijn geweest: groen is doen…. al vergat de architect even dat de steriele doeken bij ons wel blauw zijn en de OK-pakken, en alle karren, oh nee niet alle… er zijn ook gele, turquoise, roze én rode karren. Oh ja de vloer is grijs. En al het overige wat uit het plafond komt, zoals pendels en monitoren, die zijn wit. Had ik al gezegd dat mij niet heel healing lijkt???
In reactie op de tweede foto (groene operatiekamer) wil ik even vermelden dat hier de groene omlooplamp aan staat. Dit is wel degelijk rustgevend voor de ogen wanneer operateurs kijkoperaties uitvoeren. M.i. hoeven de wanden hiervoor echter niet per se groen te zijn.
En in reactie op Hans: het is voor de meeste operaties niet vreemd dat je wakker wordt op de operatiekamer. In het algemeen zorgen wij er wel voor dat de operatie klaar is voordat dat gebeurd ;-). Zouden we het eerder doen, dan kan je healing environment nog zooooooo groot zijn, dan helpt die niet mee in de genezing. 🙂