In een woonhuis in Kampen zijn de vermoedelijk oudste decoratieve balkenbeschilderingen van Nederland gevonden. Ze kwamen vorig jaar maart te voorschijn achter later aangebrachte plafonds in de voorkamer. De beschilderingen, met wapenschilden en leeuwen, blijken na onderzoek te dateren uit de periode rond 1350.
Vanwege het belang van dit rijksmonument liet de gemeente Kampen een bouwhistorisch onderzoek uitvoeren toen de eigenaar Jan Peeters de kantoren wilde ombouwen tot woningen. De Kamper onderzoeker Geert-Jan van der Schee onderzocht de geschiedenis van het pand. Het van oorsprong 14e-eeuwse huis was eeuwenlang in bezit van adellijke families.
Tijdens de werkzaamheden kwamen de balkenbeschilderingen aan het licht. Door de hoge ouderdom zijn deze erg vervaagd. Richard Harmanni, kunsthistorius in Amsterdam, werd erbij geroepen. Hij onderzocht samen met andere experts de wapenschilden, leeuwen en decoraties van takken en bladeren. De leeuwen vormen stilistisch gezien aanleiding tot een datering in de 14e eeuw. Vergelijkbare plafonds uit de 14e eeuw zijn niet in Nederland, maar wel in Keulen bekend. Meestal waren dit wapens van leenheren, maar soms ook fantasiewapens, zoals in Lübeck. In een Hanzestad als Kampen moet men bekend zijn geweest met dit soort praktijken en modes.
Onderzoek naar de gebruikte verf wees uit dat de schilder gebruik maakte van kleurstoffen zoals wede, korstmossen en walnoot, en de pigmenten organisch zwart, krijt en vermiljoen. Het is deze combinatie van kleurstoffen en pigmenten die tot op heden nauwelijks in Nederlandse interieurs zijn gezien en die de vroege datering van deze schildering bevestigen. Gekleurde balkenbeschilderingen uit de veertiende eeuw zijn in Nederland tot nu toe alleen in de stad Utrecht aangetroffen. Hier gaat het om effen gekleurde balken en dus niet om afbeeldingen zoals in Kampen. Harmanni op de website van de gemeente Kampen: ‘Dit alles maakt de vondst in Kampen zeer bijzonder. Omdat de schilderingen in Kampen nooit zijn overgeschilderd, maar achter een plafond zijn weggewerkt, wordt nu na meer dan 650 jaar één van de oudste interieurschilderingen in een Nederlands woonhuis prijsgegeven.’
nvt